Histoire(s) du Cinéma: Seul Le Cinema (Bölüm 3)

Histoire(s) du Cinéma'ya -kelimenin tam anlamıyla- kaldığımız yerden devam ediyoruz!

Bu çeviriye başlarken hedefim her hafta bir bölüm çevirmekti, ama kendimden pek de ümitli değildim. Tembelliğimi, araya başka işler alışımı bilenler, neden ümitli olmadığımı da şıp diye anlayacaklardır. Oysa kendimi de -şu ana dek- şaşırtarak her hafta bir çeviri hedefimi tutturarak ilerliyorum ve işte karşınızda, üçüncü bölüm olan (resmi olarak Bölüm 2A olan) Seul Le Cinema (Sadece Sinema) diyorum.

Bundan önceki bölümler 1989 yılında yayınlanmışken, bu bölüm 1999 yılında yayınlanıyor. (Gerçi bazı yerlerde 1994, bazı yerlerde 1997 diyor, ama arada birkaç sene olduğu aşikar.) Aradaki 10 yıl, belgeselin alengirli anlatım biçimine de bir nebze yansıyor. Nitekim Godard bu sefer röportajvari bir biçimde kameranın "yanında" sohbet ediyor, deyim yerindeyse, çenesi açılıyor.

Histoire(s) du Cinéma: Une Histoire Seule (Bölüm 2)

Ey sinemaseverler!

Histoire(s) du Cinéma'nın ikinci bölümü olan Une Histoire Seule'ün (Tek Bir Hikaye) çevirisi ve yüklemesi de nihayet bitti. Birinci bölüm olan Toutes Les Histoires'de de belirttiğim gibi, ne yazık ki videoları telif yüzünden YouTube'a yükleyemiyorum, eh ben de ne yapayım Vimeo'ya yüklüyorum. Orada da haftalık 500 mb yükleme sınırı var; dolayısıyla her hafta yalnızca 1 bölümünü koyabiliyorum. Aslına bakarsanız bu durumdan da şikayetçi olduğum söylenemez, zira pinekliyor, başka çeviriler yapıyor ve haftada sadece bir bölüm çevirmenin rahatlığından hoşnutluk duyuyorum. Bu hesapla gidersek de 6 hafta sonra tüm seri tamamlanmış olacak gibi görünüyor.

Gereksiz ve şahsi ayrıntıları bir kenara bırakırsak; Une Histoire Seule, Bölüm 1 A olarak sunulan Toutes Les Histoires'in zihinsel olarak devamı şeklinde ve Bölüm 1 B olarak karşımıza çıkıyor. Godard'ın bu iki bölüm arasında bir bağ kurduğu açıkça görülebilir. Ancak ilk bölümü izlemiş olanlar, bu belgeseldeki anlatım dilinin -tabiri caizse- neredeyse bilinç akışı yöntemine benzer şekilde olduğunu bilirler ve bu bağlamda ilk iki bölüm arasında alışılagelmiş bir ilişkiyi kurmakta güçlük çekebilirler. Ancak bu iki bölüm bir hafta arayla Mayıs 1989'a yayınlanmışken, geri kalan bölümlerin 1999'da yayınlandığını dikkate alırsak, bu iki bölümün diğer altı bölümden 10 yıllık bir farkı barındıracak şekilde farklı ve birbiriyle bağlantılı olduğunu da kavrarız.

Histoire(s) du Cinéma: Toutes Les Histoires (Bölüm 1)

Derrida belgeselinin çevirisini yeni bitirmiş ve bu sefer bir süreliğine çeviri yapmam diye ortalarda dolaşıyordum. İşte tam o esnada Don Çavo'dan bir mesaj geldi bana.  Jean-Luc Godard'ın "Histoire(s) du Cinéma" adlı çok önemli bir çalışması var, ilerideki planlarına ekleyebilirsin diye. Sağ olsun yaptığım çevirilerde, "Şu önemli, bak bir." diyerek beni harekete geçirme misyonuna sahiptir kendisi. Videodur, altyazıdır gerekli her türlü desteği sağladı. Oturdum ilk bölüm olan "Toutes Les Histoires"i izledim. Baktım sahiden de sinemaseverler için bulunmaz bir nimet, kolları sıvadım.

Ne yazık ki telif yüzünden YouTube'a yüklediğim video silindi, o yüzden şimdilik sadece Vimeo var elimizde. Olur da bu işi profesyonel olarak yapan film siteleri bu yapımı yayınlarlarsa, denk geldikçe onların bağlantılarını da eklerim buraya. Maksat daha çok kişiye bu işlerin ulaşmasını sağlamak zaten. Ha unutmadan, altyazıya ise PlanetDP'den ulaşabilirsiniz.

En Compagnie d'Antonin Artaud (1993)

Uzun zamandır bir sinema filmi çevirisi yapmamıştım. Genelde belgeseller ve düşünürler üzerine eğilme gibi bir misyon edinmiş olmama rağmen, zaman zaman önemli bulduğum isimlere ait bir şeyleri de Türkçeye kazandırmayı seviyorum. Usta ile Margarita, Dirk Gently, Sonsuzluğun Sonu gibi kurgusal materyallerin çevirileri bunlara örnek olarak bir köşede kendi halinde dururken, şimdi bir de bunların yanına My Life and Times with Antonin Artaud (En compagnie d'Antonin Artaud) eklendi.

Gérard Mordillat'ın yönetmenliğini yaptığı ve Jacques Prevel'in 1974 tarihli aynı adlı romanından uyarlanarak 1993 tarihinde sinemaya aktarılan siyah-beyaz bu Fransız filmi, Prevel ve Antonin Artaud arasındaki dostluğu aktarıyor. Rodez'deki akıl hastanesinden 9 yılın ardından ayrılan (bırakılan) Artaud, genç bir şair olan Prevel ile tanışır; daha doğrusu Prevel, Artaud hayranı biri olarak zorla kendini tanıştırır ve aralarında şiir ve uyuşturucu bağlamında bir ilişki kurulmuş olur. Artaud'nun çılgınlıklarıyla ve krizleriyle Prevel, aynı zamanda kendi de gelişim kaydeder, değişir ve içindeki acıyı, şiirlerini kaleme almasını, onları güçlü kılacak asiliği bulmasını sağlayacak şekilde kullanmayı öğrenir.

Derrida (2002)

Mayıs 2017'de çevirisine başladığım, her zaman olduğu gibi öfleyip püfleyerek bilgisayar başına oturmaktan kaçınarak ve bu yetmezmiş gibi bir de araya Lacan çevirisi de sokarak (bir anlamda Derrida'nın rızkını Lacan ile yiyerek) yaklaşık 2 ay sonra bitirdiğim 2002 tarihli yapısökümün en önemli ismi olan Jacques Derrida hakkında yapılmış belgeselin çevirisi, yüklemesi, ıvırı zıvırı nihayet bitti.

Daha evvel yaptığım Cioran, Jung, Bulgakov ve Russell çevirilerinin yanına bir anlamda gururla yerleştirdiğim Derrida, kendi özel yaşamının "arşivlenmesine" izin vermekle aslında bizlere çok büyük bir iyilikte bulunmuştur. Sizleri bilmem, ama bir düşünürü gördüğümde, onu kendini anlatırken izlediğimde, bir anlamda Derrida'nın da işaret ettiği gibi, anlattıklarını kavramakta daha az zorlanır, onu daha sonra okuduğumda zihnimdeki yerine daha uygun yerleştirdiğime inanırım.

Konets Vechnosti (1987)

The End of Eternity (Sonsuzluğun Sonu), Isaac Asimov'un en önemli bağımsız romanlarından biri olarak gösterilebilir. Romanda, mevcut Dünya'ların üstünde yer alan bir Zaman Dünyası'nda kainatı ve zamanı kontrol eden ve böylece Gerçeklik ile oynayan, onu değiştiren bir yapılanma anlatılmaktadır. Spoiler olmaması açısından daha fazla bilgi verilmesini uygun bulmuyorum bundan sonrası için.

Konets Vechnosti, Asimov'un bu önemli eserinin 1987 yılında Andrei Yermash yönetmenliğinde sinemeya aktarılmış halidir. SSCB yapımı olan bu film, romanın aslına olabildiğince sadık kalmaya çalışmış, ancak yine de oluşturduğu atmosfer açısından romanın esnek yapısından farklı olarak mekanik ve hatta distopik bir havaya bürünmüş diyebilirim.